سر آغاز سخن

چهـره اغلـب شـهرها و روسـتاها و نـوع پوشـش افـراد در آغـاز محـرم تغییـر مـي کنـد،
عکاسـان مسـتند با ثبت مراسـم عـزاداري و حواشـي آن در دهه اول ماه محـرم به نوعي در
گسـترش فرهنـگ عاشـورایي در قالـب عکس نقش بسـزائي دارند. عکسـهاي تولید شـده
در ایـن ایـام مـي توانـد بـه عنوان منبعـي کامـل در خصوص معرفـي آئین هـاي عزاداري
و حفظ باورها و انتقال آن به نسـلهاي بعدي مورد اسـتفاده قرار گیرد.
مـردم قـم از گذشـته هـاي دور بـه دلیـل وجود بـارگاه حضـرت معصومـه (س) و حضور
علمـا در ایـن شـهر بـه عنوان عاشـقان اهل بیت (ع) شـناخته مي شـدند، همچنیـن به علت
شـرایط مذهبـي، سیاسـي و فرهنگـي و مهاجرت اقوام مختلـف از جایجاي ایـران و جهان،
مراسـم عـزاداري هـا از تنـوع بي نظیـري برخوردار مي باشـد.
از سـنت هـاي قدیمـي عـزاداري در قم مي تـوان به نمایش کاروان اسـرا، سـنت گل مالي،
تعزیـه خوانـي، طبـل زني در سـپیده دم عاشـورا، برپایي سـقا خانـه ها، قرباني شـتر، گاو و
گوسـفند، سـنت چاوشـي خواني و در بین اقوام عرب سـاکن در قم مراسـم مشـق شمشـیر
و مشـعل گردانـي اشـاره کـرد. اکثـر عکسـها ایـن مجموعـه در میان سـالهاي ۸۷تـا ۹۴در
مراسـم عـزاداري هاي شـهر قم گرفته شـده اسـت.

سر آغاز سخن

آدمـی از آغـاز زندگـی جمعـی به صـورت خانوادگی یـا هر اجتماع دیگر، کوشـید تا احسـاس
و ادراک خویـش را بـه دیگـری برسـاند. برای این کار، از زبان بهره گرفت. زبان بشـری، به شـیوه
هـا و شـکل هـای گوناگـون درآمـد که به صـورت تصویـر های نقاشـی، خـط و کلام جلوهگر
شد.
گاه نیز از تندیس و سنگ تراشی سود برد تا هرآنچه را در ذهن داشت به ذهن های دیگر منتقل سازد.
بـا گذشـت قرن ها، انسـان توانسـت با آمیختـه ای از امکانـات زبانی و هنری بـه صورت های
تـازه ای دسـت یابـد. اختـراع دوربین عکاسـی و سـپس دوربین فیلمبـرداری، زمینه هـای نوین
و نابـی بـرای بیان احسـاس، عاطفه، هیجـان و ادراک فردی و جمعی در دسـترس انسـان نهاد.
شـعر، زبـان تصویـری کلامی اسـت کـه می خواهـد نادیدنی ها و غیر محسـوس هـا را دیدنی
و قابل احسـاس سازد.
در زمان ما، همراهی عکس و شعر، همچون ابزار هنری مناسبی در دست بشر صنعتی، می کوشد
تا نقد حال دل و جان مردمانی باشـد که هنوز در سـودای عشـق، مهر و معرفتی عاشـقانه است.
در این مجموعه، هر تصویر، شـعری شـعورمند و هر شـعر، تصویری اندیشـمندانه از بیان یک
تجربـه ی هنرمنـدی اسـت که می خواهـد بودنی بدیع و بـی مانند را در معرض چشـم بیننده
بگـذارد. ایـن هـم گونـه ای واگویه از «وقت خوش» اسـت. شـکار لحظه ای نـاب و ثبت آن در
قـاب تفسـیر و تصویـر. راز هنـر، در نگهداری « زمـان « و تبدیل آن به « جاودانگی » اسـت.
احمد عزتی پرور

بـاد روی زمیـن عامـل مهمـی در تبـادل دمـا رطوبت انتقال ذرات معلق اسـت. این امر در ایجاد شـرایط آسـایش انسـان ها یا
اخـلال در آن نقـش مهمـی دارد. جابجایـی هـوا در بـالا بـردن سـطح کارآیی ذهنـی و فیزیکی افـراد و کاهش میـزان ابتلا به
بیمـاری هـا بسـیار موثر اسـت همچنیـن میتواند عاملی در کاهش مصرف سـوخت های فسـیلی باشـد.
اهمیـت بـاد در طـرح و سـاخت محیـط مسـکونی از دیربـاز مـورد توجـه بوده اسـت. میراث گذشـته در کشـور ما طـی قرون
متمـادی نشـان میدهـد تمـام سـاختمان هـا باتوجـه بـه اقلیم و شـرایط محیطی سـاخته می شـده اسـت آفتاب بـاد رطوبت
سـرما و گرمـا و بـه طـور کلی شـرایط آب و هوایـی و جغرافیایی تاثیر مسـتقیمی در معماری سـنتی ایـران در مناطق مختلف
داشـته است.
بارزتریـن روش تهویـه طبیعـی سـاختمان بادگیر اسـت. بادگیرها با اشـکال مختلف در بسـیاری از شـهرهای مرکزی و جنوبی
ایـران برحسـب سـرعت و جهـت بـاد طراحی و اجرا شـده انـد. از نام هـای باسـتانی آن ماننـد: بادهنج. خیشـود، خیش خان،
خیشـور، ماسـوره و … چنیـن بـر مـی آید کـه پدیده ای بس کهن اسـت.
در واقـع بادگیـر برجهایـی هسـتند کـه در ایـران برای تهویـۀ هوا بر بام خانه ها سـاخته میشـود. بادگیرهـا را همچنین بالای
آب انبارهـا و دهانـه معدن هـا برای تهویه می سـازند.
اسـتفاده از بادگیر از سـنوات بسـیار قدیم در ایران متداول بوده اسـت. بادگیرها با اشـکال مختلف در شـهرهای مرکزی و جنوبی
ایـران سـاخته شـده کـه هـر کدام برحسـب ارتفـاع و جهت بـاد مطلوب طراحـی و اجرا شـده اند تا قبـل از اختراع کولـر برقی و
گسـترش آن در شـهرهای مختلف از بادگیر در ابنیۀ مختلف مسـکونی، مذهبی و خدماتی اسـتفاده می شـده اسـت و هنوز هم
میتـوان باقیمانـدۀ ایـن بادگیرهـا را در اقلیم گرم و مرطوب جنوب مشـاهده کرد.
در ایـن میـان شـهر قـم بـه علت قـرار گرفتـن در منطقه نیمه بیابانـی و وجـود آب و هوای نسـبتاً گرم و خشـک از این قاعده
مسـتثنی نبـوده ، وجـود بادگیرهـای مختلـف در مناطـق قدیمـی قـم حکایـت از ایـن دارد کـه سـاخت بادگیـر جهت خنک
کـردن منـازل و آب انبارهـا در گذشـته نـه چنـدان دور جـزء لاینفـک معمـاری بـوده و این نشـانه هـا را در جای جای شـهر
هنـوز هـم میتـوان تماشـا کـرد. کمتر خانـه ای را می تـوان پیدا کرد کـه از این روش برای خنـک کردن داخل خانه اسـتفاده
کنـد. امـروزه اکثـر خانـواده هـا از ادوات برقـی بـرای خنـک کـردن داخل منازل اسـتفاده مـی کننـد. در کنار بیشـتر تصاویر
گرفتـه شـده ایـن تضاد بـه خوبی نمایان اسـت.
سـاخت و سـاز در بافـت قدیمـی قـم باعث شـده که اکثر ایـن بادگیرهـا در معرض نابودی باشـند فقـط این بادگیرها بـه عنوان
نشـانه هایـی از معمـاری قدیـم قـم در کنـار حفـظ منازلـی کـه ایـن بادگیرها متعلـق به آن هسـتند ضـروری اسـت در حالیکه
جریـان فرهنـگ دینـی و مذهبـی شـهر قم را به یکـی از بزرگترین مراکـز آموزش علوم دینـی و آیین های مذهبـی تبدیل کرده
همچنیـن اهمیـت بناهـای مذهبـی ایـن منطقـه و تبدیل آن به یکـی از قطب های گردشـگری مذهبـی ایران در کنـار معماری
قدیـم قـم و بادگیرهـای موجـود در آن مـی تواند به ایـن امر کمک شـایانی نماید.
در ادامـۀ مباحـث ابتـدا بادگیـر از جهـات مختلـف مـورد بررسـی قـرار گرفتـه و در ادامـه کـه بخـش عمـده ایـن کار را در بر
میگیـرد، تصاویـر بادگیرهـای قـم مـی باشـد کـه از مهرمـاه هشـتاد و شـش به تصویر کشـیده اسـت.
عطــایی

پیش گفتار
عکاسـی واقعیـت را رونویسـی مـی کنـد . زمـان را نگـه مـی دارد . کامـل تریـن روش تکثیـر مجـدد هسـتی
اسـت. عکاسـی یـک زبـان تصویـر اسـت . آشـنایی بـا الفبـای ایـن زبـان از اهمیّ ّـت خاصـی برخـوردار مـی باشـد.
شـناخت کافـی از الفبـای زبـان تصویـر، مـا را در خلـق جمـلات معنـا دار کمـک کـرده و در بـه تصویـر کشـیدن
ایـده هـا و ذهنیـت هایمـان، خلاقانـه تـر عمـل مـی کنـد . بـا تغییـر فراینـد عکاسـی از فیلـم بـه دیجیتـال و بـر
خـورداری از دوربینهـای بـه مراتـب پیچیـده تـر، آمـوزش عکاسـی متفـاوت از گذشـته شـده اسـت.
عکاســی نوعــی خلــق کــردن اســت و کار عــکاس ، اینســت کــه از خــودش چیــزی در عکــس بگنجانــد
و اینجاســت کــه بیــن عــکاس عــادی و یــک عــکاس خــوب، تفــاوت آشــکار مــی شــود . ترکیــب اســتعداد و
ّ معلومـات تکنیکـی نتایـج بهتـری در بـر خواهـد داشـت . آنچـه د ر موفقیـت یـک عـکاس نقـش دارد تکنیـک
هـای عکاسـی نیسـت گـر چـه بـرای بهبـود عکاسـی مفیـد اسـت امـا قـدرت دیـد ، ایـده هـای خلاقانـه و تجربـه
عـکاس اسـت کـه باعـث مـی شـود لحظـه هـای نـاب و ارزشـمند بـه دسـت بیـاورد و تصاویـری ببینـد و ثبـت
کنـد کـه دیگـران قـادر بـه انجامـش نیسـتند.رویـای جمـع آوری یـا پیـش تولیـد کتـاب بـه مراحـل تولیـد و پـس از تولیـد خـود رسـیده ، امیـد اسـت کـه
ایـن تـلاش انـدک، بتوانـد راه گشـا باشـد . انگیـزه اصلـی ایـن کتـاب در فراینـد تدریـس تجمیـع مطالـب در
جـزوه ی کامـل تـر بـود کـه باعـث مـی شـود هنرجـوی عکاسـی در مسـیر آمـوزش وقـت بیشـتری را صـرف
مطالعـه و فعالیّـت هـای عملـی نمایـد. هرچنـد اینترنـت و کتـاب هـای الکترونیکـی در دسـترس همـگان قـرار
دارنـد امّـا ویژگـی هـای کتـاب هـای کاغـذی و قابـل لمـس بـودن آنهـا هنـوز هـم انتخـاب مناسـبی مـی باشـد.
مطالـب گـردآوری شـده از منابـع مختلـف بـه صـورت منظـم و بـر اسـاس روش تدریـس شـخصی انتخـاب شـده
انـد . در ایـن کتـاب سـعی شـده مطالـب بـه دور از پیچیدگـی و بـه گونـه ای تنظیـم شـود کـه خواننـده بتوانـد از
ابتـدا تـا انتهـا مطالعـه کنـد و بسـته بـه نیـاز بـه هـر بخـش از کتـاب مراجعـه نمایـد.

کتاب ” در همین حوالی ” با مقدمه ای به قلم ابراهیم سلیمانی و نیکلاس مارینو، در قطع خشتی با طراحی گرافیک: مجید قاسمی زرنوشه به شماره شابک: ۴ – 71 – 7606 – 964 – 978 به زبان پارسی و انگلیسی، در انتشارات نقش در شمارگان ۱۰۰۰ نسخه و در قالب ۷۶ صفحه به شکل عکس دار، با کاغذ گلاسه و قیمتی برابر با: ۱۲۰۰۰۰ ریال (دوازده هزار تومان) در نخستین دوره چاپ در مردادماه سال ۱۳۹۱ به چاپ رسیده است .

اسامی عکاسان صاحب عکس در کتاب به این ترتیب معرفی شده است:
ابراهیم باقرلو از تهران، احسان کمالی از بجنورد، امیرحسین شجاعی از تهران، امیر عنایتی از تربت حیدریه، امید امیدواری از شیراز، امین شهامی پور از تبریز، آرش کریمی از تهران، آرش نصیری از آمل، آرش(بهزاد)اشکر از شیراز، اکبر محمدزاده از گناباد، اکرم رشیدی از تهران، آیتای شکیبافر از تهران، بزرگمهر اجلال از تهران، حامد تهمتن از فسا، حامد قنبری از بندرعباس، حامد بارچیان از گرگان، حجت الله عطایی از قم، حسن الماسی از قم، حسین قدیانی از قم، خدیجه سخندان از قم، رضا قاسمی زرنوشه از نیشابور، سیما مهرآذر از تهران، سیدعلی حسینی فر از سبزوار، سیدمحمدصادق حسینی از شیراز، سولماز قدیملوی قدیانی از تبریز، سروش جوادیان از تهران، سهیل زندآذر از تهران، سجاد خانی از تهران، علی رضا قمری از کرمانشاه، علی رضا پورخان از کرج، علی حسن زاده از لامرد، علی لرستانی از کرمانشاه، علی مرشدلو از همدان، عاطفه رضایی از تهران، فرزاد آریان نژاد از شیراز، فرید ثانی از تهران، گل مریم یزدانی نژاد از تهران، محسن رشیدی از کرمانشاه، محمد صفرپور از شیروان، محمدامین نادی از یزد، محمدامین علم صاحب پور از تهران، مرتضی توزنده جانی از تهران، مرتضی جعفری از نوشهر، مختار حسین زاده از تهران، مهدی عقیقی از قوچان، نیما امیدی زاده از مشهد، وحید قاسمی زرنوشه از قم، هادی دهقان پور از سبزوار، هادی عسگری از ابهر، یاسر مهربانی از نیشابور، یاسر رضایی از گرمسار.

پیشگفتار

خیابان جایی برای ترنم صدای عاشقانه ، جایی برای قدم زدن دلتنگی ها و جایی برای گذر ، ماندن و اندیشیدن است. خیابان فرصتی برای پخته شدن و آزموده تر شدن انسانهاست . سرزندگی و شور و شعف شهر در خیابان های پر رفت و آمد انسان ها ، ترافیک خودروها ، قطارها ، بازی های کودکان و … متبلور می شود . خیابان ها هر لحظه و آنی با خود عشق ، امید ، غم و اندوه … را حمل می کنند و در گذری از گذشته حال را به آینده پیوند می دهند و گذشته را در قاب دوربین به صورت ایستای متحرک ثبت می کنند .

خیابان پر از موضوعات تازه و بکر است . رویداهای مهم انسانی در خیابان رخ می دهد . از داد و ستد تا تظاهرات از شوق قدم ها و بخار نفس های عابران پیاده تا بوق های ممتد خودروها و … خیابان فرصتی است که با دریایی از اتفاقات ریز و درشت روبرو شوید . ثبت این تجربه ها ، شادی ها ، غم و غصه ها ، همه و همه نه تنها در عکاسی بلکه باعث رشد و ترقی ما در زندگی می شود .

از دیدگاه من عکاسی خیابانی اسم عامی است که حد و مرز نمی شناسد و معنای گسترده تری دارد . تعریف مشخصی ندارد . اما وقتی آن را می بینیم ناخود آگاهمان آن را می شناسد . عکاسی خیابانی امکانی برای برقراری ارتباط با دنیای بیرون است . ثبت لحظات ناب و تکرار نشدنی که در کسری از ثانیه در جلو چشمانمان قدم می زنند انگار که هیچ وقت نبوده اند و دیگر هیچ وقت تکرار نخواهند شد .

به نظرم عکاسی خیابانی رسیدن از دید ذهنی به دید بصری است . برای رسیدن به این هدف و در کنترل نبودن لحظات، فرصت مغتنمی است که از این طریق دنیای گذران پیرامون خود را با دقت نظر بیشتری ببینیم و ذهنیت های خودمان را وارد عکس کنیم و در مقام یک شخص و چشم انسان عکس هایی تولید کنیم که زاییده ذهن خودمان هستند.

عکس در واقع این خصیصه را در درون خود دارد که در گذر زمان با ارزش تر شده  و تبدیل به کالایی آگاهی بخش می شود . عکاسی خیابانی در ارتباط مستقیم با زندگی انسان ها یکی از ژانرهای عکاسی مستند است . ثبت لحظات بی شمار هر روزه انسانی به صورت تصادفی و آنی .

دسته مشعل ها

در گذشته روش و عادت سپاهیانی که به سوی میدان جنگ می رفتند این بود که شب هنگام مشعل هایی برای روشنایی راه و طبل هایی که بیانگر روحیه ی  آمادگی برای نبرد و همچنین بر انگیختن روحیه ی حماسه در جنگجویان بود را حمل می کردند . این لشگر نمادین حسینی در راه یاران امام حسین در کربلا برای خونخواهی آنان قدم می گذارد . این عمل به صورت نمادین با روشن کردن مشعل در ابتدای دسته جات عزاداری امام حسین نمایان می شود و بیش از 150 سال در نجف اشرف کنار مرقد امیر المومنین علی بن ابی طالب صورت می پذیرد . پیشاپیش هر دسته عزاداری مشعلی که دارای شاخه های فراوان از شعله های زبانه کشیده آتش بود حرکت می کرد. شیعیان این مشعل ها را سمبلی جهت یاری رساندن و نشان دادن شجاعت و اراده به همراه سر دادن شعارهای حسینی می دانند و با این حرکت نمادین خود را برای جنگ و خونخواهی امام حسین و اهل بیتش آماده می سازند . علما نیز در برپایی این مراسمات نقش اساسی داشتند و شیعیان را در ترویج و محافظت بر شعائر حسینی شناخته شده نزد شیعیان و مشخص شدن مظلومیت اهل بیت تشویق می کردند . در قرون و اعصار متمادی این عمل تکرار شده و مطابق با آنچه حضرات معصومین گفته اند که : « امر ما را زنده نگه دارید . » می باشد .